Zerdeçal sıklıkla Asya mutfağında kullanılan zerdeçal bitkisinden kaynağını alan bir baharattır.
Latince ismi Curcuma longa (Curcumin) olan zerdeçal üzerine en çok bilimsel çalışma yapılan bitkilerdendir. Zerdeçal esas olarak tropikal ve subtropikal bölgelerde yetiştirilmektedir ve ağırlıklı olarak Hindistan’da üretilmektedir. Geleneksel olarak yemeklere lezzet katıcı , boyama amaçlı ve çeşitli hastalıklarda tedavi edici olarak kullanılmıştır.
Curcumin maddesi çeşitli yöntemlerle zerdeçalden ekstrakte (çıkarılma) edilir. Curcumin’in zerdeçalın temel bileşeni olarak tanımlanmasından bu yana Curcumin’in antimikrobiyal, antidiyabetik, anti-inflamatuar, antikanser ve antioksidan aktiviteleri içeren birden fazla farmakolojik aktivitesi bildirilmiştir. Daha ilginç olarak; diğer ilaçlarla kombine edildiğinde Curcumin’nin antibakteriyel , antifungal , antikanser ve antioksidan etkilerini arttırdığı bulunmuştur.
Zerdeçalın başlıca faydaları şunlardır:
1-Antiinflamatuvar etkisi:
Zerdeçalın ana maddesi Curcumin’in en etkili yanlarından biri iltihabı kontrol etme kabiliyetidir. Yapılan çalışmalarda Curcumin’in anti inflamatuvar etkisi gösterilmiştir1.
Ülseratif kolit gibi inflamasyon sonucu oluşan hastalıklara karşı zerdeçalın anti kolit etkisi gösterilmiştir2.
Kaynaklar:
1-Structure and Activity Relationship of Curcumin: Role of Methoxy Group in Anti-inflammatory and Anti-colitis Effects of Curcumin. J Agric Food Chem. 2017 May 17
2-Anti-inflammatory effect of combined tetramethylpyrazine, resveratrol and curcumin in vivo. BMC Complement Altern Med. 2017 Apr 27;17(1):233
2-Antibakteriyel etkisi:
Son 10 yılda zerdeçal üzerine yapılan çalışmalar en çok antikanser özelliği üzerinedir. Bununla birlikte S.aureus, Trichophyton gypseum, Salmonella paratyphi, and Mycobacterium tuberculosis gibi bakteriler üzerindeki etkileri de çalışılmıştır1.
Ayrıca Curcumin’in Zika virüsünü etkisiz hale getirdiği yapılan bir çalışmada gösterilmiştir2.
Kaynaklar:
1-Antibacterial Action of Curcumin against Staphylococcus aureus: A Brief Review. J Trop Med. 2016;2016
2-Curcumin inhibits Zika and chikungunya virus infection by inhibiting cell binding. Antiviral Res. 2017 Jun;142:148-157
3-Kanser tedavisine etkisi:
Kanser hücreleri üzerine yapılan bir dizi laboratuvar çalışması Curcumin’in antikanser etkilere sahip olduğunu göstermiştir. Kanser hücrelerini öldürebildiği ve çoğalmasını engelleyebildiği gösterilmiştir. Meme kanseri, bağırsak kanseri, mide kanseri ve deri kanseri hücreleri üzerinde etkili olduğu gösterilmiştir.
Kaynak:
1-New insights into therapeutic activity and anticancer properties of curcumin. J Exp Pharmacol. 2017 Mar 31;9:31-45
4-Diyabet üzerine olan etkisi:
Zerdeçal doğal yollardan kan şekerini düşürmede ve insülin direncini tersine çevirmede en etkili besin kaynaklarından biridir.
Şeker hastalığının en yaygın komplikasyonları körlüğe ve sinir hasarına neden olan diyabetik nöropati ve retinopatidir. Yapılan bir çalışmada, Curcumin ilavesinin anti-inflamatuar ve antioksidan özelliklerinden ötürü şeker hastalığının bu komplikasyonlarının geciktirilebileceği gösterilmiştir.
Kaynak:
1-Curcumin: A naturally occurring modulator of adipokines in diabetes. J Cell Biochem. 2017 May 9
5-Kolesterol üzerine olan etkisi:
Yapılan araştırmalarda 3 ay süreyle günde iki kez zerdeçal ekstraktının ağız yoluyla alınmasının total kolestrolü, düşük yoğunluklu lipoproteini (LDL veya kötü) kolesterolü ve yüksek kolesterollü aşırı kilolu kişilerin trigliseridlerini azalttığını göstermiştir.
Kaynak:
1-Effects of curcumin on HDL functionality. Pharmacol Res. 2017 May;119:208-218
6-Ağrı kesici etkisi:
Curcumin’in yaygın olarak kabul gören özelliklerinden biri ağrı kesici özelliğidir. Zerdeçal ve diğer Curcumin bakımından zengin bitkilerin doğal bir ağrı kesici olarak kullanılabileceği yapılan çalışmalarda gösterilmiştir.
Kaynak:
1-Effects of turmeric curcuminoids and metformin against central sensitivity to pain in mice. J Tradit Complement Med. 2016 May 14;7(2):145-151.
7-Antidepresan etkisi:
İnsanlar üzerine az sayıda çalışma yapılmış olsa da, bir çok araştırmada, zerdeçalın laboratuvar hayvanlarında depresyon belirtilerini düzeltmede özellikle etkili olduğu kanıtlanmıştır.
Kaynak:
1-Investigation of the Anxiolytic and Antidepressant Effects of Curcumin, a Compound From Turmeric (Curcuma longa), in the Adult Male Sprague-Dawley Rat. Holist Nurs Pract. 2017 May/Jun;31(3):193-203
8-Alzheimer hastalığı üzerine etkisi:
Curcumin amiloid plakların oluşumunu engelleyerek ve ayrışmasını aktive ederek Alzheimer hastalığının ilerlemesini yavaşlatabilir.
Kaynak:
1-The Mechanisms of Action of Curcumin in Alzheimer’s Disease. J Alzheimers Dis. 2017 May 17
9-Antioksidan etkisi:
Yapılan çalışmalarda Curcumin’in en yüksek antioksidan etkiye sahip bileşik olduğu gösterilmiştir.
Kaynak:
1-Comparison of antioxidant, anticholinesterase, and antidiabetic activities of three curcuminoids isolated from Curcuma longa L. Nat Prod Res. 2017 Mar 13:1-4
10-Sperm kalitesi üzerine etkisi:
Yapılan bir çalışmada Curcumin’in antioksidan özelliği sayesinde spermler üzerindeki oksidatif etkiyi azaltarak sperm kalitesini arttırdığı gösterilmiştir.
In vitro antioxidant effect of curcumin on human sperm quality in leucocytospermia. Andrologia. 2017 Jan 30
11-Osteoartrit üzerine etkisi:
Osteoartrit , dünya çapında milyonlarca insanın el, kalça, omuz, ayak, omurga ve özellikle de diz gibi eklemleri etkileyen kronik inflamatuar dejeneratif bir süreçtir. Bazı çalışmalar, Curcuma longa (Curcumin) bileşenlerinin osteroartrit gibi dejeneratif hastalıkların tedavisinde faydalı etkileri olduğunu göstermiştir.
Kaynak:
1-Reflections about Osteoarthritis and Curcuma longa. Pharmacogn Rev. 2017 Jan-Jun;11(21):8-12.
Zerdeçalın yan etkileri nelerdir?
Bazı kişilerde özellikle deriye temastan sonra alerjik reaksiyonlar bildirmiştir. Tipik olarak bu hafif, kaşıntılı bir döküntü olarak görülebilir.
Buna ek olarak zerdeçalın yüksek dozlarında aşağıdaki belirtiler görülebilir:
–Mide bulantısı
-İshal
-Artan kanama riski
-Karaciğer fonksiyon testlerinde artış
–Safra kesesi kasılmaları
-Hipotansiyon (kan basıncını düşüklüğü)
-Gebe kadınlarda uterus kontraksiyonları(kasılmaları)
-Menstrüel kanamanın artması
Bazı ilaçları kullanan kişiler, zerdeçal kullanırken veya zerdeçal takviyesi yaparken dikkatli olmalıdır. Zerdeçal aspirin, varfarin gibi anti-koagülanlarl etkileşebilir. Ayrıca non-steroid anti-inflamatuvar gibi ilaçları da etkileyebilir. Her bitki veya takviyede olduğu gibi gerektiğinden fazla kullanılmamalıdır.
Zerdeçal nasıl kullanılır?
Zerdeçalı yemeklerde, çorbalarda baharat olarak kullanabilir, zerdeçal çayı olarak içebilirsiniz.
Pirinç pilavına baharat olarak ekleyebilir, süt ve bal ile karıştırarak içebilirsiniz.
Kişniş, kimyon gibi baharatlarla karıştırarak yemeklerinizde kullanabilirsiniz.
Yoğurt veya smoothie’lerin içine ekleyebilirsiniz.