KİST HİDATİK NEDİR?

Echinococcus granulosus’un larva şeklinin insanlarda ve koyun, sığır gibi hayvanların karaciğer, akciğer gibi organlarında yerleşmesiyle meydana gelen tabloya kistik echinococcus (kistik ekinokokkoz) denir.

İlk kez 1600 yılının sonlarında köpeklerde tanımlanmıştır. Hipokrat bu hastalık için ‘’karaciğer su ile dolarak yırtılırsa, hastanın karnı su ile dolar ve hasta ölür’’ ifadesini kullanmıştır.

Ülkemizde de Avrupa ve diğer gelişmiş ülkelere göre on kat daha fazla görülmekte ve özellikle Van yöresi ve Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde sık görülmektedir.

E.granulosus  erişkin halinde köpek, çakal ve kurt gibi etoburların ince bağırsağının ilk kısmında, larva halinde ise koyun, sığır gibi otçullar başta olmak üzere çeşitli memeliler ve insanların çeşitli organlarında parazit olarak yaşar.

Yumurtalar dış koşullara çok dayanıklı olup enfektif özelliklerini 4 aya kadar sürdürebilirler. Suda 1 hafta, buzda 4 ay, toprakta 10 ay canlı kalabilirler.

Bulaşma nasıl olur?

Köpek tüyleri ile ve köpeklerin okşanması ile  yumurtalar alınabilir.

Pişirilmeden yenen sebze, meyve ve diğer besinlerle ve ayrıca içme suları ile bulaşma görülebilir.

Yumurtaların solunum yoluna ulaşması ile de kist meydana gelebilir.

Anneden doğum sırasında da plasenta yolu bulaşabilir.

Bilgisiz hayvan yetiştirme, gelişi güzel hayvan kesimi ve kistli organların köpeklere yedirilmesi bulaşmada rol alan faktörlerdir.

Hastalığın belirtileri nelerdir?

Enfeksiyon çoğu zaman vakalarda her hangi bir belirti yokken görüntüleme teknikleri ile tesadüfen saptanır.

Belirtiler sıklıkla kitle etkisine bağlıdır.

En sık yerleştiği organlara da bağlı olarak belirtiler  sağ üst kadranda ağrı, karaciğerde büyüme, öksürük ve öksürük ve balgamla birlikte kan görülmesi olarak sayılabilir.

Eğer kist bronşlara ya da safra yoluna yayılırsa  tıkanıklara ya da bakteriyel enfeksiyonlara neden olabilir.

Kist hidatik tanısı nasıl konur?

Kist hidatik tanısı aşağıdaki tanı yöntemleri kullanılarak konur.

1-Direkt mikroskobik inceleme: Operasyonla elde edilen kist sıvısında çengeller, zarlar ve skoleksler görülebilir.

2-Biyokimyasal testler ( GGT,ALP,amilaz artışı-eozinofili)

3-Görüntüleme yöntemleri:

Ultrasonografi görüntüleme, insanlarda hem kistik ekinokok hem de alveoler ekinokozisin tanısı için tercih edilen tekniktir. Bu teknik genellikle bilgisayarlı tomografi (BT) ve / veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) taramaları ile tamamlanır veya doğrulanır.

Kistler tesadüfen radyografi ile keşfedilebilir.

4-Serolojik yöntemler:

1-İndirekt hemaglütinasyon (IHA) testi:

E.granulosus’a karşı oluşan antikorları saptayan bir testtir. 1:160 titrenin üzeri pozitif olarak değerlendirilmektedir. Kistin lokalizasyonuna göre antikor yanıtının değişikliği, A.C kistlerinde bu serolojik testin duyarlılığının azaldığı bildirilmektedir

2- İndirekt floresan antikor (IFA) testi:

E.granulosus’a karşı oluşan IgM ve IgG tipi antikorlarını saptar. Larvalar IgM veya IgG antikorları ile reaksiyona girer, yeşil floresan verir ve floresan mikroskopta görünür hale gelir. 1:100 titrenin
üzeri pozitif olarak değerlendirilmektedir. Sınır değerlerin diğer yöntemlerle doğrulanması gerekir.

3- Enzim-Linked İmmunosorbent Assay (ELISA) testi:

E.granulosus’a karşı oluşan IgG tipi antikorları saptar. ELISA plakalarındaki E.granulosus antijeni ile kaplı kuyucuklarda, antikor varlığında renk oluşumu gözlenir. Oluşan rengin şiddeti IgG antikor konsantrasyonu ile doğru orantılıdır.

Tedavi ve korunma yöntemleri nelerdir?

Hastalığın primer tedavisi cerrahidir. Operasyon sırasında kist sıvısının ve yavru veziküllerin etrafa sızmamasına dikkat etmek gerekir.

Benzimidazol türevi olan albendazol ve mebendazole gibi ilaçlar etkilidir.

Operasyondan sonra sekonder kist oluşumunu önlemek için mebendazol ve praziquantel denenebilir.

Kistik ekinokokoz parazitin bulaşmasını önleyerek kontrol edilir. Önleme önlemleri arasında köpeklere izin verilen alanların sınırlandırılması ve hayvanların kistler ile enfekte olmuş et tüketilmesinin önlenmesi yer almaktadır. Köpeklerle temastan sonra ellerinizi su ve sabunla yıkayın.

Kaynaklar:
1-https://www.cdc.gov/parasites/echinococcosis/
2-https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/echinococcosis