TOMOGRAFİ NEDİR VE NASIL ÇEKİLİR?

Bilgisayarlı tomografi (BT)  veya İngilizce kısaltması CT (okunuş:siti) (computerized tomography) olan insan vücudunun iç organlarını

X ışınları ve bilgisayar yardımıyla kesitler halinde görüntü haline getirerek görmemize yarayan bir cihazdır.

Tomografi 3 boyutlu bir nesnenin 2 boyut halinde görüntü oluşturma sürecidir ve bu süreçte dijital geometri kullanılır. Aynı bölgenin bir çok resim bir çok açıdan alınır ve daha sonra 3 boyutlu görüntü üretmek için kullanılır.

Bilgisayarlı tomografi tıp alanında tanıda oldukça yardımcı bir cihaz olmasına rağmen, iyonize radyasyon kaynağı olduğu için kansere neden olabilir.

Bilgisayarlı tomografi tarihçesi:

Bilgisayarlı tomografi(BT) Sir Godfrey Hounsfield ve Dr. Alan Cormack tarafından geliştirildi. Tıbbi hastalıkların teşhisi için bir temel bir tanı yöntemi haline geldi ve yaptıkları bu buluş için Hounsfield ve Cormack’e 1979’da Nobel Ödülü verildi.

BT tarayıcıları ilk kez 1974 yılında kurulmaya başlandı. BT tarayıcıları hızlı tarama yapma amacıyla hasta konforuna göre geliştirdi ve bu iyileştirmeler doktorun tanı koymasına yardımcı olan daha yüksek çözünürlüklü görüntülerin elde edilmesini sağladı. Örneğin, BT taraması doktorlara düz bir film X-ışını ile göremedikleri küçük nodülleri veya tümörleri görmelerine  yardımcı olabilmektedir.

Bilgisayarlı tomografi hazırlığı nasıl yapılır?

Eğer hastada kontrast madde enjeksiyonu yapılacaksa, BT taramasından önce birkaç saat boyunca yemek yememeli ya da içmemelidir. Kontrast madde enjeksiyonunu yapmak için taramadan hemen önce bir damar içi katater yerleştirilir. Kontrast madde damar yoluyla vücuda girmiş olur.

Karın ve pelvis BT taramasından önce baryum içeren oral kontrast madde içmek gereklidir. Bu kontrast madde, radyologun gastrointestinal sistemi (mide, küçük ve kalın bağırsak) tanımlamasına, bu organların anormalliklerini tespit etmesine ve bu yapıları karındaki diğer yapılardan ayırmasına yardımcı olur. 

Bilgisayarlı tomografi nasıl çekilir?

Tomografi çekilirken hasta tomografi cihazının masasında hareketsiz olarak yatmak zorundadır. Masa incelenecek organa göre cihazın içine doğru ilerler. Hastaya herhangi bir acı ya da rahatsızlık vermez sadece kapalı yerde kalma fobisi olanlarda ve çocuklarda bu tetkikin uygulanması zordur. Tomografi çekilen bölgeye göre farklılık göstermekle birlikte 10-15 dakika sürer. İlaçlı yapılan tomografi işlemlerinde tomografi çekiminden sonra bol miktarda su içilmelidir. Gebelere tomografi çekilmemelidir, emziren annelerde ilaçlı tomografi çekilmişse 24 saat boyunca bebeklerini emzirmemelidirler.

 Bilgisayarlı tomografi ne amaçla kullanılır?

BT, akciğer, beyin, karın, kemikler, yumuşak doku gibi bir çok vücut yapısının incelenmesi amacıyla kullanılır. Özellikle pankreas,karaciğer, akciğer gibi bir çok kanser türünün saptanmasında faydalıdır. Tümör varlığı, büyüklüğü ve tam olarak yerleşim yeri BT sayesinde saptanabilir. BT sayesinde vücut kanlanması ve kan damarları hakkında da bilgi sahibi olunabilir. Yine BT kullanılarak kemik yapısı ile ilgili detaylı bilgi alınabilir.

Bilgisayarlı tomografi riskleri nelerdir?

BT taraması oldukça düşük riskli bir prosedürdür.

♦BT taraması yapılırken hasta radyasyona maruz kalacaktır. Ancak, bu güvenli bir düzeydir.

♦En büyük potansiyel risk, BT taramasında bazen kullanılan kontrast madde (boya olarak da bilinir) uygulamasıdır. Bu kontrast madde normal dokuların anormal dokulardan ayrılmasına yardımcı olur. Ayrıca kan damarlarını lenf düğümleri gibi diğer yapılardan ayırt etmeye yardımcı olur. Herhangi bir ilaç gibi, bazı insanlar kontrast madde için ciddi bir alerjik reaksiyon gösterebilir. Bu ciddi alerjik reaksiyonun gelişme ihtimali 100.000’de 1’dir.

Daha önce kontrast maddeye tepki veren veya diğer ilaçlara şiddetli alerjik reaksiyon gösteren kişilerde, astımı veya amfizemi olan veya ağır kalp hastalığına sahip olan kişilerde kontrast maddeye karşı reaksiyon riski yüksektir.

♦İntravenöz(damardan) verilen kontrast madde özellikle ileri derecede böbrek hastalığı olanlarda böbreklere zarar verebilir. Genellikle, kontrast maddenin vücuttan atılması için bol miktarda su içilmesi önerilir.

Bilgisayarlı tomografi(BT) ile manyetik rezonans (MR) (emar) arasındaki farklar nelerdir?

1-BT’de X ışınları, MR’da mıknatıslar ve radyo dalgaları kullanılır.

2-BT’de tendon ve bağlar görüntülenemez, MR’da görüntülenir.

3-MR omurganın incelenmesinde daha faydalıdır.

4-Tomografi daha çok kanser, zatürre, anormal akciğer röntgen bulguları olan hastalar ve beyin kanamalarında daha faydalıdır.

5-Beyin tümörleri MR ile daha iyi tanımlanır.

6-BT ile organ yırtık ve yaralanmaları daha çabuk tanımlanır, bu yüzden trafik kazalarında BT tercih edilir.

7-Kırık kemik ve kaburga tanılarında BT daha faydalıdır.

8-Akciğer ve göğüs kafesinin içindeki organların görüntülenmesinde BT daha faydalıdır.