ALZHEİMER HASTALIĞI

Alzheimer hastalığı hafızaya ve önemli mental fonksiyonlara hasar veren ilerleyici bir hastalıktır. Bunamanın en sık sebebidir. Alzheimer hastalığında beyin hücreleri kendiliğinden dejenere olur ve ölürler. Sonucunda entellektüel ve sosyal yetilerde, hafızada ve mental fonksiyonlarda bozukluk meydana gelir.

Alzheimer belirtileri nelerdir?

İlk başlarda sadece unutkanlık ve hafif kafa karışıklığı görülebilir fakat zamanla hafıza kaybı ilerlemeye başlar ve özellikle bu hafıza kaybı yakın zamanla ilgilidir.

Anahtarları nereye koyduğunuzu unutmanız veya bir arkadaşınızın ismini hatırlayamamanız normaldir fakat Alzheimer hastalığında unutkanlık giderek kötüleşir, kalıcıdır  ve çalışma hayatınızı, ev hayatınızı etkiler.

Alzheimer hastalarında şu bulgular görülebilir:

-Bir soruyu tekrar tekrar sorarlar ve daha önce sorduklarının farkına varmazlar.

-Konuşmaları, olayları ve randevularını unuturlar ve daha sonra hatırlamazlar.

-Nesneleri yanlış yerlere ve çoğu zaman mantıksız yerlere koyarlar.

-Aile bireylerinin isimlerini ve günlük kullanılan nesnelerin isimlerini unuturlar.

-Alzheimer hastaları günleri, ayları ve mevsimleri karıştırabilirler. Yaşadıkları yeri tanımayabilirler ve bu yüzden kaybolma vakaları sıktır.

-Konuşma, yazma ve okuma yetenekleri bozulur.

-Düşünme ve hesap yatma yetenekleri bozulur. Sayıları hatırlamaları zorlaşır.

-Hastalık ilerledikçe giyinmede, banyo yapmada zorlanmaya başlarlar.

-Kişilikte ve davranışlarda bozukluk görülmeye başlar. Depresyon, anksiyete, sosyal olarak içe çekilme, agresiflikler, uyku bozuklukları, hayal görmeler olabilir.

Alzheimer hastalığının nedeni  nedir?

Alzheimer hastalığının beyni etkileyen genetik, hayat şartları ve çevre faktörlerinin bir karışımı sonucu oluştuğuna inanılıyor. Alzheimer tam nedeni bilenemese de beyindeki hücreler etkisi biliniyor, Alzheimer’lı bir beynin sağlıklı bir beyne göre çok daha düşük sayıda beyin hücresi ve sinirler arası etkileşimi olduğu biliniyor. Beyin hücreleri öldükçe Alzheimer hastasının beyni de büzüşmeye başlıyor.

Alzheimer hastalarının beyinleri mikroskop altında incelendiğinde 2 yapı görülüyor. Bunlar plaklar ve yumaklar. Beta amiloid adı verilen plaklar beyinde biriktikçe hücreler arası iletişimi engelliyor ve Alzheimer bulgularının ortaya çıkmasına neden oluyor. Yine beyin hücrelerinin beslenmesi ve besin maddelerinin transportu için tau proteinine gereksinim vardır. Alzheimer hastalarında bu protein oluşan yumakların içinde kalır ve görevini yerine getiremez. Sonuçta beyin hücreleri besinsiz kalır.

Alzheimer hastalığının risk faktörleri nelerdir?

-Yaş: İlerlemiş yaş en büyük risk faktörüdür. 65 yaş üstünde risk artar. 85 yaş üstünde nerdeyse yarı yarıya Alzheimer riski vardır.

-Aile hikayesi ve genetik

-Cinsiyet: Kadınlarda daha uzun yaşadıkları için risk fazladır.

-Geçirilmiş kafa travması

-Egzersiz yapmayan, sigara içen, yüksek tansiyon ve yüksek kolesterolü olanlar, şeker düzeyi iyi kontrol edilmeyen şeker hastaları, yüksek homosistein düzeyi olanlar,  sebze ve meyve yönünden zayıf beslenenler risk altındadır.

Alzheimer hastalığı riskini azaltan faktörler var mıdır?

Bilim adamları bazı faktörlerin Alzheimer hastalığı riskini bazı faktörlerin azalttığını ileri sürmüşlerdir. Bunlar:

-Mental aktivitelerin aktif olması

-Sosyal aktivitlerin sık olması

-Beyni çalıştıracak aktivitelerin yapılmasının riski azalttığı söylenmektedir.

Alzheimer tanısı için hangi testler yapılır?

Alzheimer hastalığını doğrulayan spesifik bir test yoktur. Doktorlar hastalarının anlattıklarına göre bulguların Alzheimer’a bağlı olup olmadığına karar vermeye çalışırlar. Bunamanın varlığına tanı koyabilirler ama bu bunamanın Alzheimer’a bağlı olup olmadığını ancak hastanın ölümünden sonra beynin mikroskobik incelemesi iler söylenebilir. Bunun dışında doktorlar bulguların Alzheimer’a bağlı olup olmadığını anlamak için bir takım testler yaparlar:

-Fiziksel ve nörolojik testler: Refleksler, kas kuvveti, koordinasyon, denge gibi nörolojik ve fiziksel durum tespiti yapılır.

-Laboratuvar testler:  Kan bulguları semptomları tiroid hastalıkları veya vitamin eksikliği gibi durumları ayırt etmek için yardımcı olur.

-Mental durum testi

-Nöropsikolojik test

-Manyetik rezonans (MR), bilgisayarlı tomografi (CT), Pozitron Emisyon Tomografi (PET) ile beynin incelenmesi

-Daha ileri tanı tetkikleri üzerinde çalışmalar devam etmektedir.

Alzheimer tedavisi nasıl yapılır?

Alzheimer tedavisinde kullanılan ilaçlar hafıza ve diğer bilişsel yeteneklerin bozulmasına engel olmak içindir. 2 tür ilaç vardır.

-Kolinesteraz inhibitörleri: Bu ilaçlar beyindeki hücrelerin birbiri ile olan iletişimini arttırmak amacı ile kullanılırlar. Aricept, Razadyne, Exelon bu ilaçlara örnek olarak verilebilir.

-Memantin (Namenda): Alzheimer bulgularına karşı kolinesteraz inhibitörleri ile birlikte kullanılan ilaçtır.

İlaç tedavisi dışında neler yapılabilir?

-Düzenli egzersiz

-Yağ içeriği düşük diyet, bol meyve ve sebze

-Omega 3 içeren diyetler

-Sosyal ve entellektüel uyarımın Alzheimer’la mücadelede etkili olduğu bildirilmektedir.