HİPERTİROİDİZM VE HİPOTİROİDİZM HAKKINDA BİLMENİZ GEREKENLER

Hipertiroidizm, tiroit bezinin aşırı aktif olduğu ve aşırı miktarda tiroit hormonu üretilen bir durumdur.

Bunun nedeni düşük iyot düzeyi olabildiği gibi tiroit bezindeki kitle veya iltihabi durumlar  tiroksin (T4) ve triiodotironin (T3)  adı verilen  tiroid hormonlarının çok fazla üretilmesine neden olabilir.  

Hipertiroidizm hastalarının % 70’inin nedeni Graves hastalığıdır ve kanda bulunan antikorlar tiroit bezinin büyümesine ve çok fazla tiroid hormonu salgılamasına neden olur.

Hipertiroidizm belirtileri nelerdir?

•Yorgunluk veya kas güçsüzlüğü
•Ruh halinde değişkenlik
•Sinirlilik veya kaygı hali
•Kalp çarpıntısı veya düzensiz kalp atışı
•Cilt kuruluğu
•Uyku bozukluğu
•Kilo kaybı
•Bağırsak hareketlerinin artması
•İnce, kırılgan saçlar ve saç dökülmesi
•Kaşıntı
•Mide bulantısı ve kusma
•Erkeklerde meme gelişimi
•Baş dönmesi
•Nefes darlığı
•Bilinç kaybı

Hipertiroidizm tanısı nasıl konur?

♦Hastanın hikayesi ve fizik muayene:

Muayene sırasında parmaklarda titreme, aşırı aktif refleksler, göz değişimleri ve ılık, nemli cilt hipertiroidizmi düşündürür. Doktorunuz tiroit bezinizin büyüyüp büyümediğini muayene eder ve nabzınızın atış hızına bakar.

♦Kan testleri:

Tanı kandaki tiroksin ve TSH (Tiroit stimülan hormon) seviyelerini ölçen kan testleriyle doğrulanabilir. Yüksek tiroksin seviyeleri ve düşük seviyedeki TSH tiroit bezinin aşırı aktif olduğunu gösterir. TSH miktarı önemlidir çünkü tiroit bezinin daha fazla tiroksin üretmeye yönlendiren hormondur. Bu testler klasik hipertiroidi semptomlarına sahip olmayabilen yaşlı erişkinler için özellikle gereklidir.

Kan testleri hipertiroidizmi gösteriyorsa doktorunuz tiroidinizin neden aşırı aktif olduğunu belirlemeye yardımcı olması için aşağıdaki testlerden birini önerebilir:

♦Radyoaktif iyot uptake testi:

Bu test için, küçük dozda oral radyoaktif iyot alırsınız. Zamanla iyot tiroit bezinizde toplanır çünkü tiroidiniz hormon üretmek için iyot kullanır. Tiroit bezinizin ne kadar iyot aldığını belirlemek için 2-6 veya 24 saat sonra ve bazen de üç saatlik dönemlerden sonra kontrol edilir.

Yüksek bir radyoaktif iyot alımı tiroit bezinizin çok fazla tiroksin ürettiğini gösterir. En muhtemel neden Graves hastalığı ya da aşırı işlevli nodüllerdir. Hipertiroidi olduğunuzda ve radyo iyot alımı düşükse, bezde depolanan tiroksinin kan dolaşımına sızdığını ve tiroidit varlığına işaret eder.

Hipertiroidizme neyin sebep olduğunu bilmek doktorunuza uygun tedaviyi planlamanıza yardımcı olabilir. Radyoaktif bir iyot uptake testi zor bir test değildir fakat az miktarda radyasyona maruz kalma riski vardır.

♦Tiroit ultrasonografisi ve sintigrafisi:

Tiroit ultrasonografisi tiroit bezinin yapısı, nodül, kist ve kitle açısından değerlendirilmesi yapılan bir görüntüleme yöntemidir.

Tiroit hastalıklarına tanı koymada kullanılan testlerden biri olan tiroit sintigrafisinde ise koldaki damardan radyoaktif bir madde enjekte edilir ve tiroid hücrelerinin bu radyoaktif maddeyi tutuşuna göre tanı konmaya çalışılır.

Hipertiroidizm nasıl tedavi edilir?

Hipertiroidizm için çeşitli tedaviler mevcuttur. Sizin için en iyi yaklaşım, yaşınıza, fiziksel durumunuza, hipertiroidizmin altında yatan nedene ve rahatsızlığınızın şiddetine bağlıdır:

♦Radyoaktif iyot:

Ağızdan alınan radyoaktif iyot  tiroit bezi tarafından emilir ve 3-6 ay içinde bezin küçülmesine  ve semptomların azalmasını sağlar. Bu tedavi tiroit aktivitesinin önemli derecede yavaşlamasına neden olduğundan tiroit bezinin etkinliğini kaybetmesine neden olur (hipotiroidizm), nihayetinde tiroksin hormonunu yerine koymak için her gün ilaç almanız gereklidir.  Hipertiroidi tedavisinde 60 yılı aşkın süredir kullanılan radyoaktif iyodun genellikle güvenli olduğu gösterilmiştir.

♦Antitiroit ilaçlar:

Bu ilaçlar tiroit bezinin fazla miktarda hormon üretmesini önleyerek hipertiroidizm belirtilerini yavaş yavaş azaltır. Bu ilaçlar propiltiyourasil ve metimazol içerir. Belirtiler genellikle 6-12 hafta içinde düzelmeye başlar ancak antitiroit ilaçlarla tedavi genellikle en az bir yıldan daha uzun sürer. Bazı insanlar için bu sorunu kalıcı olarak düzeltir ancak bazılarında hastalık tekrarlayabilir.

♦Beta blokerler:

Bu ilaçlar yaygın olarak yüksek tansiyon tedavisinde kullanılır. Tiroit hormon düzeylerini düşürmezler ancak hızlı kalp atış hızını yavaşlatır ve çarpıntıyı önleyebilirler. Bu nedenle doktorunuz tiroit düzeyleri normale yaklaşıncaya kadar kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olmak için reçete edebilir. Yan etkiler yorgunluk, baş ağrısı, mide bulantısı, kabızlık, diyare veya baş dönmesi olabilir.

♦Cerrahi (tiroidektomi):

Hamileyseniz veya anti-tiroit ilaçlarını tolere edemiyorsanız ve radyoaktif iyot tedavisi istemiyorsanız tiroit cerrahisi tedavide bir seçenektir.

Tiroidektomide doktorunuz tiroid bezinizin çoğunu çıkarır. Bu ameliyatın riskleri ses tellerine ve paratiroit bezlerine (kandaki kalsiyum seviyesini kontrol etmenize yardımcı olan tiroit bezinin arkasında bulunan dört küçük bez) zarar gelme ihtimalidir. Buna ek olarak vücudunuza normal miktarda tiroit hormonu sağlamak için levotiroksin (Levoxyl, Synthroid, diğerleri) ile yaşam boyu süren bir tedaviye ihtiyacınız olacaktır. Paratiroit bezleriniz de çıkarılırsa kan-kalsiyum seviyenizi normal tutmak için ilaç almanız gerekecektir.

Hipotiroidizm nedir?

Hipotiroidizm hipertiroidizmin tam tersidir. Tiroit bezi çok az tiroit hormonu ürettiğinde ortaya çıkar. Genellikle otoimmün hastalık, hipertiroidi tedavisi, radyoterapi, tiroit cerrahisi ve bazı ilaçlarla tedavi sonrası hipotiroidizm gelişebilir.

Hipotiroidizm tedavi dilmezse obezite, eklem ağrısı, kısırlık ve kalp hastalığına neden olabilir. Bazı nadir vakalarda ciddi yaşamı tehdit eden depresyon, kalp yetmezliği veya koma hali gelişebilir.

Hipotiroidizm belirtileri nelerdir?

•Yorgunluk
•Zayıflık
•Kilo alma veya kilo vermede zorluk çekme
•Kaba, kuru saçlar
•Kuru, kaba soluk cilt
•Saç dökülmesi
•Soğuk havaya tahammülsüzlük
•Kas krampları ve sık kas ağrıları
•Kabızlık
•Depresyon
•Sinirlilik
•Hafıza kaybı
•Adet düzensizlikleri
•Azalan libido
•Kabarık yüz
•Ses kısıklığı
•Yüksek kan kolesterol düzeyi
•Yavaşlamış kalp atış hızı
•Hafıza zayıflığı
•Eklemlerde ağrı, sertlik veya şişlik

Hipotiroidizm nasıl tedavi edilir?

Hipotiroidizm için standart tedavi sentetik tiroit hormonu levotiroksinin (Levothroid, Synthroid, diğerleri) günlük kullanımını içerir. Bu oral ilaç hipotiroidi belirtilerini ve semptomlarını düzelterek yeterli hormon seviyesini geri kazandırır.

Levotiroksin ile tedavi genelde hayat boyu sürer ancak ilacın dozu değişebilir. Bunun için doktorunuz her yıl düzenli olarak TSH seviyenizi kontrol ettirmenizi isteyebilir.

Doktorunuz başlangıçta doğru dozda levotiroksini belirlemek için genellikle 2-3 ay sonra TSH seviyenizi kontrol eder. Aşırı miktarda hormon iştah artması, uykusuzluk, kalp çarpıntısı, titreme gibi yan etkilere neden olabilir. Levotiroksin uygun dozda kullanıldığında neredeyse hiçbir yan etkiye neden olmaz. İlacı kullanmaya başladıktan sonra kendinizi iyi hissedip ilaç dozlarını atlar veya kullanmayı keserseniz hipotiroidi belirtileri yavaş yavaş ortaya  çıkmaya başlayacaktır.