KOAH NEDİR? NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Kronik (sürekli) obstrüktif (tıkayıcı) akciğer hastalığının kısaltması olan KOAH amfizem, kronik bronşit, astım ve bazı bronşektazi biçimleri de dahil olmak üzere ilerleyici akciğer hastalıklarını tanımlamak için kullanılan bir terimdir.

K: Kronik= uzun vadeli ve sürekli olan

O: Obstrüktif= Tıkayıcı

A: Akciğer

H: Hastalığı

Bu hastalıkta nefes darlığı giderek artar. Akciğerler iyi çalışmaz ve nefes alma giderek zorlaşır. Hastalık ilerledikçe semptomlar daha da kötüleşir ve akciğerlerde daha fazla hasar meydana gelir ve bu hasar kalıcıdır.

Kronik bronşit:

Kronik bronşit solunum yollarının iltihaplanmasıdır. Balgamla birlikte olan öksürük  görülür. Enflamasyon, bronşların üzerindeki minik saç benzeri silya (cilia) adı verilen yapılara zarar verdiğinde ortaya çıkar. Normal silyalar mukusun bronşlardan yukarı itilmesini sağlar. Ancak bu yapılar zarar gördüğünde, mukusu uzaklaştırmak zorlaşır; bu da mukusun öksürüğe, tahrişe ve daha fazla mukus üretimine neden olur. Solunum yollarının şişmesine ve tıkanmasına neden olur. 

Amfizem:

Akciğerlerdeki küçük hava keselerinin (alveoller) yapılarının bozulup, büyükdüklerinde ortaya çıkar. Alveollerin tahrip olması sonucunda akciğerler yeterli oksijeni alamaz ve karbondioksiti uzaklaştırmakta da  daha az etkili olurlar. Hasar görmüş hava keselerinin duvarları gerilir ve daha az esnektir, böylece hava akciğerlerin içinde sıkışır. Çok fazla hava akciğerde sıkıştığından, diyafram (akciğerlerin altındaki bir akordeon gibi davranan kas) kısalabilir ve nefes almaya yardımcı olamaz. 

Derin nefes almanın zor olduğunu hissedebilirsiniz. Eski balonlarda olduğu gibi, küçük hava keseleri gerilir ve parçalanırlar. Eski hava, hava keseciklerinde sıkışıp kalır; bu nedenle yeni hava girmek için yer bulamaz.

Birçok kişi artan nefes darlığı ve öksürüğünü yaşlanmanın doğal bir parçası olduğunu düşünür. Hastalığın ilk evrelerinde belirtiler görülmeyebilir. KOAH, gözle görülür derecede nefes darlığı olmaksızın yıllar içinde gelişebilir. Hastalığın ilerleyen evrelerinde belirtiler görülmeye başlar.

KOAH belirtileri nelerdir?

♦Nefes darlığı

♦Sık öksürük (balgamlı veya balgamsız)

♦Nefes sıklığının artması

♦Özellikle egzersiz yaparken veya günlük aktivitelerde yorgun hissetmek

♦Hırıltı (Wheezing)

♦Göğüsteki sıkışıklık hissi

KOAH neden olur?

Çoğu KOAH vakası sigara, puro, nargile gibi tütün ürünlerini kullanmak veya pasif içici olmak yüzünden kaynaklanır.

Çalışma ortamında bulunan dumanlar, kimyasallar ve tozlar, KOAH’ın gelişmesine yardımcı olan diğer etkenlerdir.

Genetik, KOAH gelişiminde rol oynayan bir diğer faktördür.  Kişi hiç sigara içmese veya iş yerinde akciğer tahriş edicilerine maruz kalmasa bile genetik faktörlere bağlı olarak KOAH gelişebilir.

KOAH testleri nelerdir, kimlere yapılmalıdır?

Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı olan bir kişi ılımlı evre süresünce herhangi bir belirtiye sahip olmayabilir. Bu nedenle, halen sigara içiyorsanız ya da önceden sigara içmişseniz, uzun süre zararlı akciğer rahatsızlığına neden olan maddelere maruz kalmışsanız veya ailenizde KOAH öyküsü varsa doktorunuz spirometri adı verilen bir solunum testi yaptırmanızı isteyebilir.

KOAH testi kimlere yapılmalıdır?

Aşağıdakileri belirtileri bulunan herkes KOAH açısından test edilmelidir:

♦Sigara içme öyküsü

♦Hava kirleticilerine uzun süre maruz kalma (kirlilik ve pasif içicilik dahil)

♦Balgamlı veya balgamsız kronik öksürük

♦Hırıltılı solunum (wheezing)

♦Zamanla kötüye giden nefes darlığı

KOAH testi nedir?

Spirometri, KOAH’ı teşhis etmek için kullanılan basit, invaziv olmayan bir testtir.

Testi tamamladığınızda, akciğerlerinizdeki tüm havayı, spirometre olarak bilinen bir makineye bağlı bir ağızlıkla üflemeniz istenir.

Makine, birinci saniyede üfleme havası miktarı (FEV1) ve 6 saniye veya daha fazla sürede üfleme havası miktarını(FVC veya FEV6) hesaplar.

Spirometri testi, doktorunuza KOAH’ın şiddeti hakkında bilgi verir. KOAH’nın birkaç aşaması vardır.

KOAH’lı hastaların FEV1 / FEV6 (FVC) oranı % 70’ten düşüktür. Tahmini FEV1 yüzdesi, hava yollarının tıkalı veya daralmış olduğuyla ve şiddetiyle ilgili bilgi verir.

Doktorunuz semptomların KOAH dışındaki akciğer rahatsızlıklarından kaynaklanıp kaynaklanmadığını görmek için akciğer grafisi (röntgeni) veya göğüs BT’si (yüksek çözünürlüklü bilgisayarlı tomografi) yaptırmanızı isteyebilir.

KOAH nasıl tedavi edilir?

KOAH için herhangi bir tedavi planında en önemli adım, hastanın sigara içiyorsa sigarayı bırakmasıdır.

KOAH’ın ilerlemesini önlemenin tek yolu budur. Ancak sigarayı bırakmak kolay değildir. Sigarayı bırakmayı denediyseniz ve başarısız olduysanız özellikle bu fikir göz korkutucu görünebilir.

 

 

 

KOAH semptomları ve komplikasyonlarını tedavi etmek için çeşitli ilaçlar kullanılır:

Bronkodilatörler:

Genellikle inhalasyon (solunum yolu) ile alınan bu ilaçlar, solunum yollarındaki kasları rahatlatır.  Öksürük ve nefes darlığını hafifletmeye yardımcı olabilir ve nefes alma işlemini kolaylaştırabilir.

Hastalığınızın ciddiyetine bağlı olarak, aktivitelerden önce kısa etkili bronkodilatörler, her gün kullanılan uzun etkili bronkodilatörler kullanılabilir.

Kısa etkili bronkodilatörlere

♦Albuterol (ProAir HFA, Ventolin HFA vb)

♦Levalbuterol (Xopenex HFA)

♦Ipratropium (Atrovent) dahildir.

Uzun etkili bronkodilatörlere

♦Tiotropium (Spiriva)

♦Salmeterol (Serevent)

♦Formoterol (Foradil, Perforomist)

♦Arformoterol (Brovana)

♦Indakaterol (Arcapta)

♦Aklidinyum (Tudorza) dahildir.

İnhale steroidler:

Solunan kortikosteroid ilaçlar hava yolu inflamasyonunu azaltabilir ve alevlenmeleri önlemeye yardımcı olabilir. Bu ilaçlar sıklıkla KOAH alevlenmesi olan insanlar için yararlıdır.

♦Flutikazon (Flovent HFA, Flonase, vb)

♦Budesonid (Pulmicort Flexhaler, Uceris, vb) inhale steroidlere örnektir.

Kombine inhalerler:

Bazı ilaçlar bronkodilatör ve inhale steroidleri birlikte içerir.

Salmeterol ve flutikazon (Advair)

Formoterol ve budesonid (Symbicort) kombinasyon inhalerlere örnek olarak verilebilir.

Fosfodiesteraz-4 inhibitörleri:

Ağır KOAH’lı ve kronik bronşit semptomları olan insanlar için onaylanan yeni bir ilaç türü, bir fosfodiesteraz-4 inhibitörü olan roflumilast (Daliresp)’dir. Bu ilaç hava yolu inflamasyonunu azaltır ve hava yollarını rahatlatır.

Teofilin:

Bu ilaç, nefes almayı artırmaya ve alevlenmeyi önlemeye yardımcı olabilir. Yan etkiler bulantı, baş ağrısı, hızlı kalp atışı ve titreme olabilir. Yan etkiler doza bağlıdır ve düşük dozlarda kullanılması önerilir.

Akciğer terapileri:

Doktorlar sıklıkla bu ek tedavileri orta veya şiddetli KOAH’lılar için kullanırlar.

Oksijen terapisi:

Kanınızda yeterli oksijen yoksa ek oksijene ihtiyacınız olabilir. Akciğerlerinize oksijen vermek için çeşitli cihazlar bulunmaktadır; bunlara hafif ve taşınabilir üniteler dahildir.

KOAH’lı bazı insanlar yalnızca aktiviteler sırasında veya uyurken oksijen kullanır. Bazıları da sürekli oksijen kullanırlar. Oksijen tedavisi, yaşam kalitesini artırabilir ve ömrü uzattığı kanıtlanmış tek KOAH tedavisidir. 

Pulmoner rehabilitasyon programı:

Bu programlar genel olarak eğitim, egzersiz eğitimi, beslenme tavsiyesi ve danışmanlığı bir araya getiren programlardır. Rehabilitasyon programlarında ihtiyaçlarınızı karşılayacak şekilde uyarlayabilen çeşitli uzmanlarla çalışılır.

Pulmoner rehabilitasyon, hastaneye yatışları kısaltabilir, gündelik faaliyetlere katılma ve yaşam kalitenizi geliştirme kabiliyetinizi artırabilir.