DOKTORUMNEDİO? SAĞLIK HAKKINDA HERŞEY…
Kabakulak yüzdeki tükrük bezlerinin (özellikle parotis bezi) şişmesi ile karakterize oldukça bulaşıcı bir vürüs hastalığıdır.
Hastalığa neden olan virüs Paramyxoviridae ailesi içinde Rubulavirus cinsine ait kabakulak (mumps) virüsüdür.
Kabakulak belirtileri nelerdir?
Kabakulak çok bulaşıcı bir hastalıktır. Kabakulak bulaşma olasılığının en yüksek olduğu dönem belirtilerin başlangıcından iki gün öncesi ve parotis bezinin şişmesi ve hassasiyetinin olduğu ilk beş gündür.
Kabakulak virüsü ile enfekte olan bazı kişilerde, hiçbir belirti veya semptom görülmez veya çok hafiftir. Belirti ve bulgular genellikle virüse maruz kaldıktan yaklaşık iki ile üç hafta sonra ortaya çıkar.
Belli başlı bulgular şunlardır:
Yüzün bir veya iki tarafında şişmiş, ağrılı tükürük bezleri (parotit)
Ateş
Baş ağrısı
Kas ağrıları
Zayıflık ve yorgunluk
İştah kaybı
Çiğnerken veya yuturken ağrı
Kabakulak nasıl bulaşır?
Kabakulak sadece insanlarda hastalık yapar.
Virüs solunum yoluyla damlacıklarının solunması veya salgılarla direkt temas sonucu bulaşır. Kabakulak kızamık ve suçiçeğine göre daha az bulaşıcı olsa da duyarlı bireyler arasında hızla yayılabilir; ilk kez karşılaştıklarında duyarlı bireylerin %85’i enfekte olur.
Kabakulak neden önemlidir?
Kabakulak bütün dünyada görülebilen aşılama programı olmayan ülkelerde daha çok 5-9 yaş grubunu etkileyen bir çocukluk çağı hastalığıdır.
Çocuklarda menenjit ve sağırlığın, askeri personel arasında ise salgınların en sık nedenlerinden biridir.
Kabakulağı önemli kılan özelliği salgınlar ile seyredebilmesi ve neden olduğu komplikasyonlardır. Kabakulak enfeksiyonu orşit, ooforit, menenjit ve işitme kaybı gibi ciddi komplikasyonlara sebep olabilir.
Kabakulak tanısı nasıl konur?
Kabakulak tanısı özellikle parotit ile seyretmeyen şüpheli olgularda laboratuvar testleri ile doğrulanması gerekir.
Tanıda en yaygın kullanılan test ise ELISA’dır. Test sonuçlarının negatif bulunması, özellikle aşılı bireylerde, hastalığın tanısından uzaklaştırmamalıdır.
Tanıda virüsün kültürlerden izolasyonu ve PCR yöntemleri de kullanılabilir. Kabakulak virüsünün özellikle hastalığın ilk döneminde çeşitli klinik örneklerden (bukkal sürüntü, boğaz sürüntüsü, idrar, BOS gibi) izolasyonu mümkündür.
Hastalık ne kadar sürer?
Rutin kabakulak vakaları yaklaşık 7- 10 gün sürer.
Kabakulak tedavisi nasıldır?
Kabakulak bir virüs enfeksiyonu olduğu için antibiyotikler tedavide etkili değildir. Ağrıyı azaltmak için ağrı kesici kullanılabilir. Onun dışında tedavisi yoktur. Çocuk hastaların çoğu yaklaşık iki hafta içinde iyileşir.
Genel bir kural olarak, kabakulak tanısı koyulduktan bir hafta sonra bulaşıcılık etkisi kalmadığı için hastalar işe ya da okula güvenle dönebilir.
Kabakulaktan nasıl korunulur?
Kabakulak aşıyla önlenebilen bir hastalıktır. Kabakulak aşısı kabakulak virüsünün Jeryl-Lynn suşunu içerir ve kızamık-kabakulak-kızamıkçık (MMR) aşısı şeklinde uygulanır.
Bağışıklık için iki doz MMR aşısı (ilk doz 12. ayda ve ikinci doz 4-6 yaşta, ilkokula girişte) uygulanır. Ülkemizde MMR aşısı 2006 yılından beri ulusal bağışıklama programı kapsamında uygulanmaktadır. Aşının %95 koruyucu etkisi vardır.
