ŞARBON NASIL BULAŞIR?

Şarbon, Bacillus anthracis adlı bakterinin etken olduğu bir enfeksiyon hastalığıdır. İnsanlara hayvanlar yolu ile geçer. Sıklıkla inek, koyun, keçi gibi hayvanlar bulaşmada etkilidir.

Şarbon hastalığı neden önemlidir?

Bakteri ürettiği toksinler nedeniyle ölümcül hastalık yapabilir ve Bacillus anthracis biyolojik savaş ve biyoterörizm amacıyla kullanılabilecek potansiyel bir ajandır.

Şarbon bakterisi toprakta yıllarca kalabilir ve otobur hayvanlara bulaşabilir.

Şarbon nasıl bulaşır? 

Şarbon sporları yiyecekler, solunum veya ciltteki  kesik/yaralar yoluyla vücuda girer. Şarbon genellikle hayvandan hayvana veya insandan insana bulaşmaz.

Sinekler, kuşlar bakterinin hayvanlar arasında yayılmasına neden olabilir.

Bakteri, hasta hayvanla temas ve hasta hayvanın ürünleri yoluyla insana geçebilir.

Şarbon insanda hangi tür hastalıklar yapar?

İnsanda 3 tür hastalık görülür.

1-Deri şarbonu:

En sık görülen tiptir ve genellikle öldürücü değildir. Bakteri derideki kesik ya da yaralardan vücuda girer. 1-7 gün içinde kaşıntılı küçük bir lezyon gelişir, daha sonra şiş, siyah renkli bir yaraya dönüşür.

Bazı hastalarda baş ağrısı, kas ağrısı, ateş ve kusma görülebilir.

 

2-Sindirim sistemi şarbonu:

Bakteri ile kirlenmiş et, süt gibi ürünlerinin iyi pişirilmemesi veya çiğ tüketilmesi sonucu hastalık ağız, boğaz ve bağırsaklarda gelişir.

Gıdanın tüketilmesinden 2-5 gün içinde besin zehirlenmesine benzer; şiddetli karın ağrısı, bulantı, kanlı kusma ve ishal gelişir.

Ağız-boğaz şarbonunda üzeri gri-beyaz bir tabaka ile kaplı yaralar oluşur.

3-Akciğer şarbonu:

Şarbon sporlarının havaya geçmesi ve solunması ile bulaşır. 2-5 gün içinde grip benzeri bulgularla başlar ateş, öksürük, ciddi nefes darlığı ve koma gelişir. Tehlikeli bir hastalıktır ve ölümle sonuçlanabilir.

Şarbon tanısı nasıl konur?

Şarbon tanısı için örnekler güvenlik standartlarını sağlayan mikrobiyoloji laboratuvarlarında çalışılmalıdır. Bu şartları sağlamayan laboratuvarlar gelen örnekleri referans laboratuvarlarına göndermelidir.

Gönderilen klinik örneklerden boyama için yayma ve kültür yapılır. Gram ve M’Fadyean kapsül boyamaları yapılır.

 

 

 

Kültür ekimi yapılan örnekler 18-24 saat 37 °C ‘de bekletildikten sonra üreme olup olmadığı kontrol edilir.

B.anthracis, kanlı agarda düzensiz yuvarlak, buzlu cam görüntüsünde koloniler oluşturur.

Bu kolonilerden Gram boyama, hareket ve katalaz testleri yapılarak tanımlama yapılır ve şüpheli izolatlar referans laboratuvarına gönderilir.

 

 

Şarbon nasıl tedavi edilir?

Şarbon hastalığı, enfeksiyonun erken döneminde antibiyotik tedavisine iyi cevap verir.

Penisilin eskiden beri tercih edilen antibiyotik olmuştur ancak kullanılamıyorsa siprofloksasin ve doksisiklin gibi antibiyotikler de kullanılabilir. Tedavi hastanede hasta yatırılarak yapılmalıdır.

Şarbon aşısı hayvanlar ve insanlar için ayrı ayrı kullanılır.  İnsanlar için aşı özel durumlarda kullanılır.

Şarbonu önlemek için ne yapmak gerekir?

Hayvanların hastalıktan korunması insanların da hastalığa yakalanmasını engelleyecektir. Bunun için hayvanların aşılanmaları önemlidir. Hastalık saptandığında kaynak yok edilmeli ve karantina koşullarına uyulmalıdır.

Herhangi bir hastalığı olan, aniden ölen hayvanların etleri, sütleri ve  diğer ürünleri insanlar veya diğer hayvanlar tarafından tüketilmemeli ve kullanılmamalıdır.

Diğer önlem yöntemleri nelerdir?

1-Veteriner hekim denetimi olmayan yerlerden  hayvan etlerinin ve sakatatlarının satın alınmaması ve tüketilmemesi

2-Güvenilir yerlerden alınmış etlerin iyi pişirilmesi

3-Elinde yarası olanların çıplak elle et ve diğer hayvansal ürünlerle temas etmemesi

4-Sütlerin iyi kaynatıldıktan sonra veya pastörizasyon ve UHT ile işlenmiş sütlerin tüketilmesi önerilir.