DOKTORUMNEDİO? SAĞLIK HAKKINDA HERŞEY…
Kemik erimesi anlamına gelen osteoporoz kemikteki proteinin azalması nedeniyle kemiklerin zayıflaması ve kırılgan hale gelmesidir. Kemikler o kadar kırılgandır ki en ufak bir çarpma, düşme hatta öksürme sırasında bile kırılabilir.
En sık kalça, bilek ve omurgada görülür. Osteoporoz her iki cinste de görülmesine rağmen kadınlarda özellikle beyaz Asya’lı kadınlarda daha sık görülür.
Osteoporoz belirtileri nelerdir?
Kemik yıkımının erken evrelerinde herhangi bir bulgu yoktur. Kemikler güçsüzleştikçe aşağıdaki belirtiler görülür:
-Sırt ağrısı
-Zamanla boyun kısalması
-Kamburlaşma
-Kolayca kırıkların oluşması
Osteoporoz neden olur?
Kemik dokusu sürekli yenilenme halindedir. Bir taraftan yaşlanan kemik dokusu ölürken, yerine yeni doku yapılır. Genç yaşlarda kemik yapımı daha hızlıdır ve 20’li yaşlarda en yüksek kemik kütlesine erişilir. Yaşlandıkça kemik yıkımı hızlanır. Gençkken ne kadar fazla kemik kütlesi depolanmışsa osteoporoz gelişme riski de o kadar azalır.
Osteoporoz için risk faktörleri nelerdir?
Yaş, ırk, yaşam tarzı, ilaç kullanımı gibi birçok faktör osteroporoz oluşumunu etkiler. Değiştirilemeyecek risk faktörleri şunlardır:
-Cinsiyet: Kadınlarda risk daha fazladır.
-Yaş: Yaş arttıkça risk artar.
-Irk: Beyaz Asya kökenlilerde risk daha fazladır.
-Aile hikayesi: Ailede osteoporoz hikayesi riski arttırır.
-Küçük kemikli kadın ve erkeklerde risk daha fazladır.
Bazı hormon düzeyleri düşük olan kişilerde osteoporoz riski daha yüksektir. Bu hormonlar:
-Seks hormonları: Özellikle östrojenin menapoz sonrası azalması osteoporozun en kuvvetli risk faktörüdür. Erkeklerde de testosteron düzeyinin azalması osteoporoza neden olabilir.
-Tiroid bozuklukları: Tiroid hormonunun fazlalığı osteoporoza neden olabilir.
-Paratiroid ve adrenal bezlerinde fazla çalışması osteoporoza neden olabilir.
Diyete bağlı risk faktörleri:
-Düşük kalsiyum alımı
-Yeme bozuklukları: Anoreksiyalı kişilerde osteoporoz riski artar.
-Mide ve barsak cerrahisi geçirmiş kişilerde kalsiyum ve diğer minerallerin emilimi azaldığı için osteoporoz gelişebilir.
Steroid ve diğer ilaçların kullanımı:
Uzun süre steroid kullanımı osteoporoza neden olabilir. Kanser, inme ve transplant hastalarında kullanılan ilaçlar osteoporoz riskini arttırır.
Yaşam tarzı:
-Sedanter bir hayat süren, sürekli oturan ve egzersiz yapmayan kişilerde, aşırı alkol ve sigara içenlerde osteoporoz riski yüksektir.
Osteoporoz tanısı nasıl konur?
Osteoporoz tanısı Dual Enerji X Ray Absorbsiyometri (DEXA) yöntemi kullanılarak kemik mineral yoğunluğu derecelendirilerek konur.
Osteoporoz tedavisi nasıl yapılır?
Osteoporozda amaç kırıkların oluşmasının engellenmesi, kemik mineral oranının artırılması ve kişinin hayat kalitesinin arttırılmasıdır.
Tedavide en sık kullanılan ilaçlar bifosfonatlardır. Bu tür ilaçlar kemik yıkımından sorumlu hücrelerin azalmasına neden olur. Bu ilaçlar:
– Alendronate(Fosamax), Risedronate (Actonel), Ibandronate (Boniva), Zoledronic asittir (Reclast).
Östrojen ve hormon benzeri ilaçlar kalp krizi riski ve bazı tip kanserlere yol açabileceği için çok tercih edilmemektedir.
Kalsitonin osteoporoz tedavisinde uzun yıllardır kullanılmaktadır. Kalsitonin de kemik yıkımına neden olan hücreleri ortadan kaldırır.
Stronsiyum ranelat hem kemik yıkımını azaltan hem de yapımını arttıran bir ilaçtır. Venöz tromboembolizm öyküsü olan hastalarda dikkatli kullanılmalıdır.
